Με αφορμή την επιστολή του Πρύτανη για την Παιδεία

Πολύς θόρυβος έγινε και γίνεται, τις τελευταίες μέρες, αναφορικά με την επιστολή του Πρύτανη του Πανεπιστημίου Κύπρου προς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ούτε λίγο ούτε πολύ, όλοι έπεσαν πάνω του για να τον φάνε, που λέει ο λόγος. Σήμερα, διαβάζουμε και την αντίδραση του κ. Ανδρέα Δημητρίου, πρώην Υπουργού Παιδείας, ο οποίος απαντά στο καθένα από τα δώδεκα σημεία που θίγει στην επιστολή του ο Πρύτανης. Πρόθεσή του, ασφαλώς, να δείξει ότι όλα αυτά είναι καλά μεν, μη πραγματοποιήσιμα, για διάφορους λόγους, δε. 

Τα δικά μου προσωπικά σχόλια:

1. Η επιστολή του Πρύτανη εστιάζει σε δώδεκα σημεία, τα οποία ο ίδιος θεωρεί ότι, αν εφαρμοστούν, θα αποτρέψουν την κατάρρευση της Παιδείας μας. Είναι, όμως, ποτέ δυνατό, να μιλά κανείς για ένα τέτοιο θέμα και να παραθέτει ως λύση ένα αριθμημένο κατάλογο σημείων που καθόλου δεν αναπτύσσονται; Λες και πρόκειται για συνταγή μαγειρικής; Ιδιαίτερα εκείνο το 4ο σημείο, σε τι ακριβώς αναφέρεται; Επιπλέον, γιατί αυτή η σπουδή για δημοσίευση αυτής της επιστολής; Υπήρξε προηγουμένως διαβούλευση, τόσο εντός του Πανεπιστημίου, όσο και με το Υπουργείο Παιδείας;

2.  Όλοι οι εκπαιδευτικοί με τους οποίους καθημερινά συναναστρέφομαι, μιλούν για το πόσο άλλαξαν οι μαθητές μας τα τελευταία χρόνια. Πόσο έπεσε η επίδοσή τους, πόσο δυσκολεύονται να κατανοήσουν βασικά θέματα, πόσο φτώχυνε ο λόγος τους, πόσο άσχημα τα πηγαίνουν στις εκθέσεις, στη λύση προβλήματος, στην ανάπτυξη κριτικής και δημιουργικής σκέψης. Κι εγώ, που συνηθίζω να μαζεύω τα πιο όμορφα τετράδια σε κάθε μάθημα στο τέλος της χρονιάς, διαπιστώνω με έκπληξη ότι οι μαθητές μου της Γ΄ τάξης σε ένα σχολείο της υπαίθρου πριν 12 χρόνια, έγραφαν πολύ καλύτερες εκθέσεις από τους περσινούς μου εκταίους! Δεν μπορώ να αναφερθώ σε εξαίρεση, αφού είναι εμφανές ότι με το πέρασμα των χρόνων τα αποτελέσματα είναι χειρότερα. Να σας θυμίσω και τα αποτελέσματα των διεθνών ερευνών, τα οποία μας κατατάσσουν σε θέσεις κάτω από τον μέσο όρο; Εφόσον, λοιπόν, η συνεχής πτώση των επιδόσεων των μαθητών μας είναι κάτι που φαίνεται, γιατί μάς ξένισε η φράση του Πρύτανη ότι η Παιδεία μας καταρρέει; 

3. "Η εκπαιδευτικός προβάλλει κάποιες διαφάνειες στο βιντεοπροβολέα και παράλληλα επεξηγεί αυτά που αναγράφονται.  Λέει στους μαθητές ότι το κομμάτι που άκουσαν είναι από τη σουίτα  Καρυοθραύστης και το έγραψε ο Τσαικόφκι, ένας μεγάλος Ρώσσος συνθέτης.Επίσης, ό,τι εμπνεύστηκε από το παραμύθι «Ο καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικών», η ιστορία του οποίου περιγράφετε σε συντομία σε μια διαφάνεια. Συνδέεται έτσι με το χριστουγεννιάτικο κλίμα.  Προβάλονταιεπίσης κάποιες εικόνες από το μπαλέτο καρυοθραύστης και φαίνονται από κάτω οι λεζάντες από τα στιγμιότυπα του παραμυθιού.  Η εκπαιδευτικός ρωτά τους μαθητές αν κατάλαβαν που ακούγονται οι στρατιώτες και που τα ποντίκια, όταν άκουσαν το τραγούδι.  Αν δεν θυμούνται βάζει λίγα σημεία του βίντεο ξανά η εκπαιδευτικός.  Τότε χωρίζει τους μαθητές σε ποντίκια και στρατιώτες και τους καλεί όταν ακούγονται οι στρατιώτες να κινούνται τα μισά παιδιά σαν στρατιώτες και όταν ακούγονται τα ποντίκια, να κινούνται τα άλλα μισά παιδιά σαν ποντίκια.  Μπορεί να γίνει και επίδειξη μερικών κινήσεων αν κάποια παιδιά δυσκολεύονται. Μετά το λεπτό 1 και 13, η εκπαιδευτικός προβληματίζει τους μαθητές τι συμβαίνει σε εκείνο το σημείο.  Καλεί τους μαθητές τότε να κάτσουν και να της απαντήσουν."

Το πιο πάνω απόσπασμα είναι ένα μικρό απόσπασμα από ένα ημερήσιο σχέδιο μαθήματος ενός τεταρτοετή φοιτητή του Πανεπιστημίου Κύπρου. Με κόκκινο χρώμα έχω επισημάνει τα ορθογραφικά λάθη, αλλά και τις προβληματικές προτάσεις. Δεν έχω κάνει απόπειρα προσθήκης κομμάτων. Δεν είναι ... πολλά λάθη, σωστά; Αν, όμως, σκεφτεί κανείς ότι ο φοιτητής αυτός σε μερικούς μήνες θα έπαιρνε πτυχίο δασκάλου, το φαινόμενο πρέπει να προβληματίσει. Γιατί και πάλι δεν αποτελεί μια εξαίρεση. Έτσι παραδίδουν τα σχέδια μαθήματός τους οι περισσότεροι φοιτητές του Πανεπιστημίου σήμερα. Άστε που δεν μπορούν να σταθούν μέσα στην τάξη, που στηρίζονται μόνο πάνω σε μια ξερή παρουσίαση στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, χωρίς ένα ένα επιπρόσθετο εποπτικό μέσο, χωρίς κάτι που να δείξει ότι προετοιμάστηκαν. Ποιος φταίει γι' αυτή την κατάσταση; Φταίμε όλοι. Από τον δάσκαλο του δημοτικού, μέχρι τον εκάστοτε Υπουργό Παιδείας και τον κάθε Καθηγητή του Πανεπιστημίου. Τελεία! Και μην μου πείτε για την ψηφιακή κοινωνία, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, την τηλεόραση. Παίζουν σημαντικό ρόλο, αλλά δεν μηδενίζουν τον ρόλο του σχολείου.

4. Απαντά ο τέως Υπουργός, με το γνωστό του ύφος. Και διαφωνεί με τη θέση ότι η Παιδεία μας βρίσκεται υπό κατάρρευση. Ασφαλώς. Εφόσον το λέει κάποιος "ακαδημαϊκός αντίπαλος". Προβλήματα έχει μόνο, λέει, για να προσθέσει ότι η έρευνα δείχνει ότι η διοίκηση των σχολικών μονάδων ελάχιστα σχετίζεται με τα αποτελέσματα της μαθησιακής διαδικασίας. Αλήθεια, πόσο έχει υπόψη του ο κ. Δημητρίου τη σύγχρονη έρευνα για το θέμα; Επιπλέον, ποιος είπε ότι η ενδοϋπηρεσιακή επιμόρφωση αναιρεί την ποιότητα των παρεχόμενων προπτυχιακών σπουδών; 

5. Γιατί τρομάζουν όλοι όταν ακούνε τη λέξη αξιολόγηση; Τα έχουμε "καταφέρει" να την καταργήσουμε σχεδόν από όλους τους τομείς της ζωής μας. Να τολμήσω να πω ότι μόνοι μας σκάψαμε τον λάκκο μας; 

6.  Θυμήθηκα τον μακαρίτη τον Χρήστο Θεοφιλίδη. Πριν διόμιση χρόνια, μας έκανε στο μάθημα της Εκπαιδευτικής Ηγεσίας για την αλλαγή στην Εκπαίδευση. Μιλούσε με πάθος, όπως συνήθιζε, για τα στάδια της αλλαγής, σύμφωνα με τον Lewin: το ξεπάγωμα, τη μετακίνηση στη νέα ιδέα και την σταθεροποίηση. Τρεις ώρες μάς παίδευε, με το βιωματικό του εργαστήριο! Κι όταν στο τέλος τον ρώτησα αν πιστεύει ότι όλα αυτά μπορούν να εφαρμοστούν στην κυπριακή πραγματικότητα, με κοίταξε για κλάσματα δευτερολέπτου και είπε ξερά: "Όχι. Δεν έχουμε ανθρώπους έτοιμους, εκεί που πρέπει, που να πιστέψουν σε όλα αυτά και να τα βάλουν σε εφαρμογή. Και θέλει ριζική αναδόμηση το σύστημά μας." Πόσο δίκαιο είχε...Όλα τα άλλα (επιφανειακή αντίκριση των προβλημάτων, ρίξιμο του φταιξίματος σε όλους τους άλλους εκτός από εμάς, αντίδραση για χάρη της αντίδρασης, διαμαρτυρίες σε ιστοτόπους, φιλοσοφικές συζητήσεις σε πηγαδάκια συναδέλφων το διάλειμμα ή σε κανένα απογευματινό καφέ) ούτε λύνουν ούτε και θα λύσουν ποτέ το πρόβλημα. Χρειάζονται τομές. Πραγματικές τομές. Και μια τομή, τόσο στην κυριολεκτική όσο και στη μεταφορική της σημασία, προκαλεί πόνο. Το θέμα είναι να γίνεται από εξειδικευμένο χειρούργο και ειδικό. Αλλιώς μένει μόνο ο πόνος.

Αυτά για την ώρα...

Υ.Γ. Έγραψα κι εγώ τις σκέψεις μου σε σημεία, σαν ... συνταγή μαγειρικής, και απολογούμαι. Για να είμαι ειλικρινής, η φράση δεν ανήκει σε μένα, αλλά σε κάποιον καθηγητή μου, ο οποίος, αν και μαθηματικός, δίνει τόση σημασία στον γραπτό λόγο, όση θα έδινε κι ένας φιλόλογος.